Plac znajdujący się wewnątrz zamku. Chłopiec oddany na wychowanie do zamku. Materiał, który często wykorzystywano do budowy zamków. Miejsce przebywania osób odbywających karę. Rów wokół zamku wypełniony wodą. Kandydat na rycerza. Zawody rycerskie. Stawał się nim giermek po ceremonii pasowania. HASŁO: Ogrody zimowe – projekty budowy Zabudowa tarasu – przytulny zimowy ogród. Okazuje się, że oranżeria jest idealnym rozwiązaniem dla tych, którzy chcą stworzyć magiczny zimowy ogród. Początkowo oranżerie wykorzystywano, jako miejsce do hodowli egzotycznych roślin lub też do spotkań towarzyskich. Rzymianie zbudowali Koloseum z prymitywnej formy betonu. Wykonali beton za pomocą wapna, który spalili, tworząc wapno palone, wodę i popiół wulkaniczny. Popiół wulkaniczny służył jako kruszywo i prawdopodobnie przyczynił się do tego, że beton rzymski, który był 10 razy słabszy niż beton wykorzystywany w 2014 roku, pozostaje po W przypadku dolnej części dachu więźba zawiera: krokwie, kleszcze krótkie, usztywniające węzeł przypodporowy, płatwie kalenicową wspartą słupem na podciągu, płatwie stopowe. Skomplikowany dach mansardowy w przekroju także nie wygląda na prostą konstrukcję. Dlatego też montaż elementów prefabrykowanych trwa nawet do dwóch dni. Rozmiar taśmy ocenia się po szerokości ząbków i zazwyczaj oznacza się go numerem z poprzedzającym go symbolem kratki (hash). Najpopularniejsze rozmiary zamków to #3 oraz #5, dla szerokości ząbków na taśmie odpowiednio ok. 3 mm i 5 mm. Grubsze zamki stosowane są rzadziej, ale mogą być przydatne w sytuacji, gdy zależy Ci na większej wytrzymałości lub szerszej taśmie zamkowej penggunaan listrik berikut yang dapat membahayakan keselamatan adalah. Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej przeszłość znana ze starych kronik nierozerwalnie splotła się z legendami. Niemal w każdym zamku więziono jakąś wiedźmę, księżniczkę czy rozpustną żonę. Wędruję ścieżką w wąwozie skalnym, gdzie przed milionami lat było ciepłe, jurajskie morze, zapewne tak błękitne i pełne życia, jak dzisiejsze wody tropikalne. Z opadłych na dno skorupek i szkieletów żyjątek powstały wapienne skały. Okoliczne lasy usiane są pozostałościami po tych morskich osadach: białymi ostańcami wypreparowanymi przez wodę, mróz i wiatr. To na ich grzbietach w XIV wieku, za panowania Kazimierza Wielkiego, powstał system fortyfikacji ciągnący się od Krakowa po Częstochowę i Wieluń. Przez dwa wieki skutecznie zniechęcał wrogów do napaści, zanim uległ Szwedom. Dziś szturmują go tylko turyści. Szlak Orlich Gniazd to jeden z wielu niesamowitych skarbów Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Zamek w Olsztynie Na wesele w królewskim zamku w Olsztynie koło Częstochowy zjechało mnóstwo gości. Wszyscy bawili się wesoło, wiwatując na cześć pary młodej. Po północy panna młoda wyszła do swojej komnaty. Nie stawiła się jednak na noc poślubną, a rano zamiast niej znaleziono tasiemkę od sukni. Samą żonę, a właściwie to, co z niej pozostało, małżonek odnalazł dopiero trzydzieści lat później w lochu-pułapce. W trakcie przebudowy zamku odkrył tajemniczy przycisk otwierający zapadnię, którą oblubienica przypadkowo musiała uruchomić. Do dziś biała dama w sukni ślubnej błąka się nocą po olsztyńskich murach. Zamek w Olsztynie ( Dzieje warowni od początku były burzliwe i pechowe. Często znajdowała się w ogniu walk, wielokrotnie musiała odpierać ataki książąt śląskich. A gdy popadła w ruinę po szwedzkim najeździe, została częściowo rozebrana dla pozyskania budulca na kościół. Najczęściej przytacza się tragiczną opowieść z 1587 r. Kiedy starosta olsztyński Kacper Karliński odmówił poddania zamku wojskom arcyksięcia Maksymiliana Habsburga, ten porwał syna wojewody i podczas szturmu użył chłopca jako żywej tarczy. Przerażona załoga przerwała ogień. Wtedy starosta wypalił z działa, zabijając najeźdźców i własnego syna. Sokole Góry Z Olsztyna wyruszam na jurajską włóczęgę w stronę Biskupic. Pierwszy przystanek już po 2 km na leśnym parkingu, skąd zaczynam spacer ścieżką przyrodniczą po rezerwacie Sokole Góry. I choć nazwa gór i rezerwatu wzięła się od znajdowanych tu kiedyś gniazd sokołów, to znacznie łatwiej spotkać nietoperze kryjące się w podziemnych czeluściach. Okolica przypomina bowiem ser szwajcarski. Wśród kilkuset jaskiń jest Koralowa z pięknymi naciekami i najgłębsza – Studnisko. Trasa (3,7 km) prowadzi głównym grzbietem Sokolej Góry. Podziwiam samotne ostańce (Pielgrzym) i okazałe ściany skalne ( Boniek). Zaglądam do małych schronisk (Schronisko w Amfiteatrze), głębokich studni (Studnia w Amfiteatrze) oraz wielkich jaskiń (Olsztyńska). Większość grot niedostępna jest dla turystów, zresztą i tak niewiele dałoby się zobaczyć, bo dawno już straciły swoje naturalne dekoracje. Zniszczeń dokonali pseudoturyści, nierozważni speleologowie, a na przełomie XIX i XX wieku szpatowcy wydobywający szpat (gruboziarnisty kalcyt) na skalę przemysłową. Zrębice Skały wapienne od wieków wykorzystywano do budowy. Dlatego drewniany kościół św. Idziego w pobliskich Zrębicach to niecodzienny widok. Sama wioska jest centrum kultu tego świętego. Jest tu schronisko św. Idziego, skałki jego imienia stojące w miejscu, w którym w XVII wieku według legendy ukazał się pustelnik, i okrągła kapliczka Na Polach ukryta w cieniu wiekowych akacji. Jest też studnia ze źródełkiem, które wskazał święty. Jego cudowna woda pomogła ludności w walce z szalejącą zarazą. Złoty Potok i Jaskinia Ostrężnicka Wczesnym popołudniem docieram do doliny Wiercicy i Złotego Potoku. Aleja Klonowa prowadzi do pokrytego gontem dworku Krasińskich z muzeum poświęconym Zygmuntowi. Ukryta wśród soczystej zieleni, okazała sylwetka pałacu Raczyńskich przegląda się w spokojnych wodach stawu Irydion. Po tafli „przechadza się” śnieżnobiały łabędź. Otaczający posiadłość zabytkowy park tworzą wiekowe, rodzime drzewa oraz gatunki egzotyczne. A ukryte w nim oczka wodne (np. Sen Nocy Letniej) przypominają, że... czas na obiad. Jako że dolina Wiercicy słynie ze stawów i hodowli ryb. W najstarszej polskiej pstrągarni istniejącej od 1881 r. serwuje się świeże ryby z własnej hodowli. Po posiłku przechodzę pod Diabelskimi Mostami i przez Bramę Twardowskiego. To kolejne miejsca zmagań przebiegłego pana Twardowskiego i niedającego za wygraną diabła. Niedaleko stąd, w Ostrężniku, znajduje się jedna z najciekawszych grot w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. W dużym ostańcu skalnym, na którym niegdyś stał średniowieczny zamek, można odnaleźć pięć otworów jaskini, z których najbardziej efektowny jest zachodni, przedzielony skalnym filarem odgradzającym świat słońca od królestwa ciemności. Mirów i Bobolice Zamek w Mirowie. Jeden z najsłabiej zachowanych zamków na Szlaku Orlich Gniazd ( Tropiąc kolejne orle gniazda, przejeżdżam przez Niegową z rzadkimi na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej drewnianymi chatami. Przede mną Mirów i Bobolice – ich nazwy wymieniane są jednym tchem, jak wypowiada się imiona mitologicznych braci Romulusa i Remusa czy Kastora i Polluksa. To bliskość, podobne usytuowanie i strzeliste kształty nierozerwalnie połączyły obie warownie. No i oczywiście legendy. Nie poznał Jury ten, kto nie widział obu warowni, zaliczanych do najstarszych zamków w Polsce, i nie przespacerował się łączącym je grzbietem. Bobolice, choć to zamek królewski, gorzej zniósł upływ czasu i wojenne zawieruchy. Zanim przeszedł gruntowną przebudowę, trwającą 12 lat – uroczyste otwarcie nastąpiło we wrześniu 2011 roku – można było podziwiać jedynie niewielkie fragmenty zamku górnego. O mizernym stanie, w jakim znajdował się przez wiele stuleci, może świadczyć fakt, że już Jan III Sobieski ciągnący tędy wraz z wojskiem pod Wiedeń wybrał nocleg w namiocie pod murami zamiast w zamkowych komnatach. Rycerski zamek w Mirowie zachował się w nieco lepszym stanie niż Bobolice przed rekonstrukcją. Warownia powstała w miejscu drewniano-ziemnego grodu. Ponieważ ruiny grożą zawaleniem – na razie zostały częściowo zabezpieczone przez właściciela, który planuje zrekonstruować go wzorem Bobolic – niemożliwe jest zwiedzanie zamku od wewnątrz. Okiennik Wielki Ruszam w stronę Morska i ukrytego wśród drzew zamku Bąkowiec oraz do pobliskich Skarżyc, gdzie stoi renesansowo-barokowy kościół, budowany również z wapienia, choć w nieco bardziej humanitarny sposób niż najstarsze zamki w Polsce. Największym zainteresowaniem cieszy się Okiennik Wielki (przy drodze do Żerkowic), samotna skała wapienna przypominająca ruinę potężnej baszty z dużym oknem. Miejscowi powiadają, że w XIX wieku grasowali tu szwarcownicy. Trudnili się przemytem i zbójnictwem. Ja spotkałam jedynie miejscowego gawędziarza, który zaklinał się, że pradziad jego pradziada w 1850 roku natknął się na taką bandę liczącą około 100 chłopa i ledwo z życiem uszedł. Ponoć jedną z siedzib szwarcowników był właśnie Okiennik Wielki. Zamek Ogrodzieniec Drogą przez Żerkowice i Kiełkowice jadę do Podzamcza i najsłynniejszego na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej zamku Ogrodzieniec. Potężna sylwetka warowni wygląda, jakby była stworzona z jednej gigantycznej bryły skalnej. Sam jej widok zniechęcał wrogów do napaści. Wzniesiony w latach 1530-1545 zamek miał przepychem i ogromem dorównać królewskiej rezydencji na Wawelu. Wciąż mówi się o nim Mały Wawel, choć bardziej pasowałoby – Biały Wawel. Zwiedzanie zaczynam od zamkowych piwnic z Karczmą Rycerską. Menu jest intrygujące: bigos jurajski, żurek wiedźmy, bogracz zbójecki w chlebku podany, a wszystko suto zakrapiane miodem pitnym, winem korzennym bądź herbatą kata. W wiosenne i letnie weekendy w Ogrodzieńcu rozlega się szczęk żelaza i wystrzały armatnie. Po przedzamczu przechadzają się rycerze, ich giermkowie i wybranki serca. I nie są to wcale duchy, lecz ludzie z krwi i kości uczestniczący w turniejach rycerskich. Ogrodzieniec – najsłynniejszy zamek na Szlaku Orlich Gniazd ( Można by tu spędzić nawet cały dzień. Ja jednak wyruszam w kierunku Pilicy, po drodze zatrzymując się w maleńkiej wiosce Giebło z romańską świątynią z XII wieku. W Pilicy oprócz wyremontowanego rynku i kilku zabytkowych kościołów na odwiedziny zasługuje kirkut kryjący się w zielonej gęstwinie – ostatnia pamiątka po szkole żydowskiej, drewnianej synagodze i zamieszkującej tu żydowskiej społeczności. Ale największą chlubą miasteczka jest... I tu niespodzianka! Tym razem nie zamek, lecz pałac Padniewskich – budowla w stylu włoskiej willi z arkadowym portykiem i ogromnym wnętrzem kolumnowym. Sam pałac nie ma charakteru obronnego, ale żeby jurajskiej tradycji stało się zadość, okalają go mury obronne z bastionami. Jest też duch zamurowanej białogłowy pojawiający się raz w roku. Kiedy? Któż to wie... Średniowieczne budowle wzniesione z drewna, z powodu nietrwałości tego materiału, należą obecnie do rzadkości. Na terenie Polski przytłaczająca część najstarszych zachowanych drewnianych kościołów pochodzi z XV wieku, w większości są one zresztą także bardzo przekształcone (wyjątkiem jest jedynie kościół w Tarnowie Pałuckim, datowany dendrochronologiczne na przełom 1373 i 1374 roku). Z tego powodu trudno z całą pewnością określić jak wyglądał średniowieczny, drewniany kościół. Niemniej można uznać za pewnik, iż był on wzniesiony w konstrukcji zrębowej (wieńcowej), sięgającej nawet czasów prehistorycznych. ściany wzniesione w konstrukcji zrębowej (wieńcowej) z lekko wystającymi ostatkami, fot. źródło Wikimedia Commons Ściany budowane w tej technice składały się z ułożonych poziomo belek (wieńców) łączonych w narożach (węgłach) na zamki z ostatkami lub bez nich (ostatkami nazywa się wystające poza obrys budynku końce belek). Belki można było łączyć dębowymi kołkami (tyblami), chroniąc je przed przesunięciem, a szczelinę pomiędzy nimi należało uszczelnić słomą lub wysuszonym mchem. Nie ulega wątpliwości, iż w rejonach wiejskich Europy środkowo – wschodniej konstrukcja zrębowa przeważała nieprzerwanie, nawet w kolejnych fazach przenikania na te tereny budownictwa szkieletowego, praktykowanego w zawodowych środowiskach budowniczych na Zachodzie. Do budowy używano tych gatunków drewna, które były pod dostatkiem w okolicznych lasach. Na terenach górskich najczęściej wykorzystywano drzewa iglaste, jak świerk, jodła, sosna i modrzew. Tam gdzie występowało więcej drzew liściastych używano także drewna dębowego, bukowego, jesionowego, a nawet lipowego. Przy czym drewno z drzew liściastych, mocniejsze i trwalsze, często wykorzystywano tylko do budowy elementów najważniejszych dla konstrukcji budowli. Drzewa z których miano pozyskać materiał do budowy były odpowiednio dobierane. Szukano dorodnych okazów, zdrowych, wyrośniętych na dobrze nasłonecznionych stokach. Ścięte drzewa odpowiednio okorowywano, porządnie suszono i starannie okantowywano, czyli nadawano balom taką formę, która w przekroju była kwadratem lub prostokątem. prawdopodobnie najstarszy zachowany drewniany kościół na terenie Polski, Tarnowo Pałuckie, druga połowa XIV wieku, fot. źródło Wikimedia Commons Drewniany kościół wiejski wykształcił się z jednoprzestrzennej, niewielkiej budowli czworobocznej, która z powodu potrzeb liturgii chrześcijańskiej rozwinęła się w budynek dwuczłonowy, złożony z kwadratowej lub prostokątnej nawy i również kwadratowego lub prostokątnego prezbiterium, przeznaczonego dla celebrującego mszę kapłana. Wielkość każdego członu budynku wyznaczała długość pni drzew, nie przekraczająca kilku metrów. Średniowieczne, drewniane kościoły początkowo zapewne najczęściej były bezwieżowe i pozbawione jakichkolwiek przybudówek. Spośród nich najwcześniej pojawiły się zakrystie, dobudowywane po północnej stronie prezbiteriów. Trzeba bowiem pamiętać, iż w średniowieczu obowiązywała orientacja kościołów, czyli zwrócenie ściany ołtarzowej ku wschodowi. Zasada ta była tak surowo przestrzegana, iż przełamywała prawidła nawet najbardziej regularnych układów osadniczych. typy drewnianych kościołów z rejonu dzisiejszej Polski wg A-typ śląski, B-typ wielkopolski, C-typ małopolski Wnętrza kościołów nakrywał płaski strop, a oświetlały je niewielkie okna, umieszczane wyłącznie po stronie południowej. Zwyczaj ten miał niewątpliwie znaczenie praktyczne, z tej bowiem strony uzyskać można było najwięcej słonecznego światła. Istnieją również poglądy doszukujące się ideowych podstaw tej praktyki, wynikającej być może ze średniowiecznego mistycyzmu, który stronę północną rezerwował dla złych mocy, od których się odgradzano. Oba człony budynku nakrywano najprawdopodobniej oddzielnymi, dwuspadowymi dachami, a na zróżnicowanie ich wysokości wpływały różnice szerokości brył oraz kąt nachylenia połaci, stosownie do warunków atmosferycznych oraz technicznych właściwości budulca i materiału pokrycia. Kościół taki posiadał wprawdzie bryłę o harmonijnych proporcjach, lecz nie wykazywał konkretnych cech stylistycznych, które pojawiły się dopiero w późniejszym okresie. W ciągu XV wieku na obszarze południowej Małopolski wykształcone zostały rozwiązania techniczne o wysokim poziomie ciesiołki, stanowiące wzorzec powtarzany przez budowniczych cechowych. Prezbiterium uzyskało wówczas, na wzór murowanych kościołów gotyckich, trójboczne zakończenie od strony wschodniej. Gotycki charakter stylowy nadała kościołowi wysmukła bryła i licznie występujący odtąd detal ciesielski, pojawiający się w formie wykrojów łuków tęczowych, portali wejściowych, okien oraz profilowaniu belek konstrukcyjnych. gotycki portal w tzw ośli grzbiet w kościele w Racławicach Olkuskich, fot. Wypracowano także dość bogaty repertuar form zdobniczych, po części wynikających z tradycji obróbki ciesielskiej, po części zaś przejęty z architektury monumentalnej. Najstarszą formę reprezentował łuk ostry, nieco później pojawił się łuk ścięty nadwieszony, trójliść, a wreszcie bardzo popularny w ciesielstwie polskim wykrój w tzw. ośli grzbiet. Rzadziej pojawiał się również wykrój tzw. kotarowy (falbankowy) lub wykrój o formie obramienia schodkowego wokół łuku ostrego, nawiązujący do form kamieniarskich. Rzadkie były natomiast motywy zdobnicze o stylizowanych, zgeometryzowanych motywach roślinnych. Kościół wznoszono z reguły na kamiennym fundamencie, a na nim układano podwalinę ze szczególnie dobranego, wyborowego budulca, ociosanego w formie bali o dużym przekroju. Uskok podwaliny, zwykle grubszej od bierwion ścian, zdobiony był przeważnie obiegającym wokół fazowaniem. Bierwiona ścian były dokładnie spasowane i umacniane kołkami (tyblami), tworząc lite ściany na podobieństwo muru. Pierwotnie nie były one pokrywane żadnym materiałem osłonowym. Dopiero później jako ochrona, a zarazem ocieplenie, pojawiły się gonty, a o wiele później, wraz z obróbką tartaczną, deskowanie. Sposób łączenia bierwion daleki był od prymitywizmu – stosowano złącze „na zamek”, ostatki bierwion zaś odcinano. kościół św. Marcina w Grywałdzie, druga połowa XV wieku, fot. Otwory okienne i drzwiowe powtarzano w jednolitym rozmieszczeniu. Okna tradycyjnie wycinano wyłącznie w ścianach południowych, sporadycznie dodatkowe, zwykle mniejsze od pozostałych okienko umieszczano we wschodniej ścianie w prezbiterium, ponad ołtarzem. Do wnętrza kościoła zawsze prowadziły dwa wejścia: główne w zachodniej ścianie nawy oraz boczne, pośrodku jej ściany południowej. Zakrystia zawsze dostępna była wyłącznie od wnętrza prezbiterium. Nie posiadała zewnętrznego wejścia, co niewątpliwie miało na celu zwiększenie bezpieczeństwa przechowywanych w niej cennych akcesoriów liturgicznych. Warto nadmienić, iż drzwi wejściowe wykonywane były solidnie, z reguły z grubych i szerokich desek, umacnianych od zewnątrz okuciami kowalskimi, które przeważnie wycinano w ulubiony motyw zbliżony do stylizowanych lilii. bezwieżowy kościół św Leonarda w Lipnicy Dolnej, koniec XV wieku, fot. źródło Wikimedia Commons Istotną nowością w stosunku do pierwotnych rozwiązań był sposób nakrycia, nazywany współcześnie systemem więźbowo – zaskrzynieniowym. Jego istotą było wprowadzenie jednolitej konstrukcji mocno zespalającej prezbiterium z nawą i nakrycie ich wspólnym, jednolitym dachem, odpornym na wyboczenia i podmuchy wiatru. W tym celu w nawie wprowadzono tzw. zaskrzynienia, czyli obniżenia skrajnych partii stropu nawy, wyglądające jak skrzynie. Umożliwiano dzięki temu ustawienie na obu członach kościoła jednakowych wiązarów dachowych, których krokwie opierały się na ścianach prezbiterium oraz na przedłużeniu tych ścian w nawie. Sylwetka dachu kościoła opartego na takiej więźbie była stroma i posiadała jedną kalenicę, bardzo charakterystyczne było także załamanie połaci nad zaskrzynieniami. Warto dodać, iż elementy więźby dachowej wyciosywano i dopasowywano składając na placu budowy, następnie po oznakowaniu poszczególnych części, demontowano i we właściwym czasie ponownie ustawiano już na zrębie. Służyły do tego znaki montażowe umieszczane na poszczególnych elementach, wykonywane najczęściej w postaci niewielkich zaciosów, których kształt i liczba odpowiadała analogicznym w miejscu złącza. Cała konstrukcja była oczywiście montowana bez użycia gwoździ, poszczególne elementy łączono kołkami i usztywniano systemem zastrzałów i mieczy (ukośnych belek). przekrój podłużny kościoła św. Marcina w Grywałdzie wg wolnostojąca dzwonnica w Wojniczu z pierwszej połowy XVI wieku, fot. źródło Wikimedia Commons Pierwotne wiejskie drewniane kościoły parafialne Podkarpacia nie posiadały wież. Początkowo musiały istnieć jedynie oddzielne dzwonnice, lecz ich forma z powodu braku zachowanych przykładów jest przedmiotem tylko przypuszczeń. Co ciekawe najstarsze wieże dobudowywane do korpusów kościołów na przełomie XVI i XVII wieku odznaczały się bardzo silnymi tradycjami gotyckimi. Typowa dzwonnica na terenie Podkarpacia stanowiła strukturę oddzielną od reszty budowli i odmienną w konstrukcji. W przeciwieństwie do korpusu posiadała stosunkowo lekką konstrukcję słupowo – ramową (również o dawnej, wczesnośredniowiecznej proweniencji). Polegała ona na osadzaniu w gruncie systemu mocnych słupów stanowiących konstrukcję nośną, umocnionych mieczami i zastrzałami. Szkielet ten pokrywano materiałem osłonowym – gontem, a później deskami. O charakterystycznym kształcie tych wież decydowały pochyłe ściany i nadwieszane izbice, czyli piętra z ostrosłupowymi dachami mieszczące dzwony. Pochyłe ściany o rozpartych słupach nośnych były odporne na drgania powstające przy dzwonieniu i mogące wpływać na rozluźnienie, a nawet zawalenie konstrukcji. W dzwonnicach tych często doszukuje się reminiscencji kształtów domniemywanych wczesnośredniowiecznych wież obronnych, w których izbice mieścić miały pomieszczenia dla straży i stanowiska strzeleckie, a otwory w podłodze ich nadwieszanych części stanowić miały hurdycje. dzwonnica kościoła św Michała w Dębnie, dobudowana na początku XVII wieku do XV wiecznej nawy, fot. Kolejnym charakterystycznym elementem bryły drewnianego kościoła regionu karpackiego były tzw. soboty, czyli wsparte na słupach podcienia, obiegające wokół budowlę i poprzez opadające ku ziemi gontowe zadaszenia nadające jej wrażenia silnego osadzenia w terenie. Wykształciły się one z niezbyt wydatnych zadaszeń mających na celu bezpośrednią ochronę podwaliny – ze względu na wilgoć niszczącą newralgiczne elementy każdej drewnianej budowli. Z czasem stały się one na tyle obszerne, iż mogły pomieścić w razie niepogody część wiernych. ogrodzenie kościoła ze skansenu w Chorzowie, fot. Nieodłącznym elementem kościołów były ogrodzenia cmentarne. Trzeba bowiem pamiętać, iż plac otaczający kościół był w średniowieczu terenem poświęconym i miejscem grzebania miejscowej ludności. Poza obszarem kościoła grzebano jedynie osoby wykluczone z miejscowej społeczności, a także ofiary zaraz i epidemii. Granice cmentarza otaczano solidnymi drewnianymi ogrodzeniami lub murami kamiennymi, niezbyt jednak trwałymi, gdyż wznoszonymi bez użycia zaprawy murarskiej (lub jedynie spajanych gliną, która ulegała wypłukiwaniu). Konieczność zabezpieczania takich murów stwarzała potrzebę pokrywania ich korony większymi płytami kamiennymi bądź częściej zadaszeniem gontowym. Furty wejściowe ujmowano zazwyczaj kamiennymi filarami lub stawiano w formie czworobocznych małych budynków, nakrytych kształtnymi daszkami. Nie jest pewne czy takie ogrodzenia miały funkcje obronne. Wydaje się, iż w określonych warunkach mogły je spełniać, nie mogło być jednak mowy o poważniejszej, długotrwałej roli obronnej, a jedynie o doraźnym punkcie oporu w razie napaści nielicznej grupy, którą mogłaby odeprzeć okoliczna ludność. „Warowność” takich założeń powiększać mogło usytuowanie na trudno dostępnych wzgórzach (np. Grywałd) lub w terenie chronionym wodą (np. Dębno, Łopuszna). Znaczenie obronne mógł w takim wypadku mieć i sam kościół, jako budynek solidny i łatwy do zamknięcia, choć i podatny na podpalenie. Ostatnim elementem dawnych kościołów był krąg drzew otaczających świątynię. Niegdyś sama roślinność miała swe tajemnicze i magiczne znaczenie (święte gaje występowały praktycznie we wszystkich religiach pierwotnych), później jednak drzewa pełniły funkcję praktyczną, stanowiąc osłonę budowli od wiatru, a także od uderzeń pioruna. Gatunki drzew oczywiście zależne były od lokalnych warunków: na nizinach powszechne były lipy, na terenach wyżynnych jesiony, dęby i drzewa iglaste. otoczony sobotami kościół Wszystkich Świętych w Tvrdošínie na Słowacji, druga połowa XV wieku, fot. źródło Wikimedia Commons Podobieństwo kościołów podhalańskich zaznaczyło się również w ich wyposażeniu wewnętrznym. Podstawowym elementem był oczywiście ołtarz, czyli stół ofiarny i łączące się z nim, przeważnie drewniane tabernakulum. W kościołach parafialnych znajdowały się jeszcze wykuwane w kamieniu chrzcielnice. Ołtarz zwykle wznoszony był w postaci murowanej z kamienia mensy (blat ołtarza). Nastawa ołtarzowa (retabulum), czyli dekoracja ołtarza było uzupełnieniem wtórnym. Jeszcze w XIV wieku pojawiły się ołtarze szafkowe w których istotną rolę odgrywały dekoracje rzeźbiarskie, a nieco później malarstwo tablicowe, co wiązało się z rozwojem warsztatów cechowych. W ciągu XV wieku schemat typowego ołtarza w parafialnym kościele Podkarpacia skrystalizował się w postaci niewielkiego tryptyku, czyli nastawy ołtarzowej składający się z części środkowej oraz dwóch bocznych skrzydeł, zwykle osadzonych na zawiasach i ruchomych, dzięki czemu mogły się zamykać. Zawierał on przedstawienia malarskie, bądź łączone malarsko – rzeźbiarskie. belki łuku tęczowego z polichromiami z XVII wieku, Racławice Olkuskie, fot. Na przełomie XV i XVI wieku większość kościołów podhalańskich została ozdobiona wewnątrz malowidłami ściennymi, wykonanymi przy pomocy szablonów malarskich. Były to skórzane lub pergaminowe formy, szerokością odpowiadające bierwionom ścian i deskom stropów. Ich motywy były różnorodne: stylizowane roślinne, geometryczne i architektoniczne, w dziesiątkach odmian, niekiedy figuralne lub heraldyczne. Malowidła te wykonywano farbami klejowymi, niejednokrotnie nakładając na siebie kilka szablonów dla uzyskania właściwego efektu wielobarwnej ornamentyki. Czasem w kościołach pojawiały się też wątki świeckie, takie jak polowanie na jelenie czy św. Jerzy walczący ze smokiem (popularny epos rycerski). Post powstał na podstawie rozdziału pt. „Z problematyki kościołów drewnianych na Podkarpaciu. Architektura i wyposażenie.” z książki Gotyckie kościoły drewniane na Podhalu, Kraków 1987 z uzupełnieniem Szlak architektury drewnianej. Małopolska, Cisowski B., Duda M., Kraków 2005 oraz Brykowski R., Drewniana architektura kościelna w Małopolsce XV wieku, Warszawa 1981. Oprócz bezpośredniego użycia zaczyny i zaprawy mają inne rozmaite zastosowania budowlane. Wiele z produktów, których codziennie używamy na naszych budowach powstała właśnie z nich. Nie sposób wymienić ich wszystkich, ale możemy przedstawić chociaż kilka. Wyroby silikatowe Nazywane też autoklawizowanymi wyrobami wapienno- piaskowymi, należą do obszernej grupy materiałów wykonanych z zaprawy wapiennej. Najczęściej produkowane wyroby silikatowe to: – cegły pełne; – bloczki drążone; – pustaki wentylacyjne; – kształtki ścienne; – płytki elewacyjne łupane. Murowe wyroby silikatowe przeznaczone są do wykonywania ścian konstrukcyjnych oraz ścianek działowych, zarówno w budownictwie mieszkalnym jak i przemysłowym. Z uwagi na stosunkowo niską wytrzymałość na ściskanie nie powinny być używane do budowy fundamentów, ani wznoszenia kominów. Murowe wyroby silikatowe mogą się różnić między sobą klasą gęstości pozornej, a więc wagą metra sześciennego, jak również wytrzymałością na ściskanie wyrażoną w MPa. Zalety bloczków silikatowych 1. Materiał całkowicie naturalny (wapienno- piaskowy). Zawartość wapna sprawia, że materiał jest odpory na korozję biologiczną. 2. Znaczna wytrzymałość (w odniesieniu do innych materiałów murowych)- uznawane za bardzo wytrzymały materiał, twardszy nawet od ceramiki. 3. Izolacyjność akustyczna- wysoki poziom izolacyjności akustycznej, jak na materiał murowy. 4. Wysoka odporność ogniowa (A1). 5. Jakoś wykonania. Elementy murowe produkowane z dokładnością do 1mm. Wady bloczków silikatowych 1. Znaczny ciężar powodem dla którego wykonawcy preferują inne materiały. 2. Trudność w obróbce. W zasadzie precyzja wykonania konstrukcji murowej powinna być na tyle wysoka by nie zaistniała potrzeba szlifowania. 3. Znaczna kruchość, pomimo dużej twardości może powodować problem z transportem. Wyroby z zapraw cementowych Jednym z najbardziej znanych wyrobów cementowych są dachówki cementowe. Chodź nadal wiele osób uważa je za gorsze od ceramicznych, zyskują swoich zwolenników. Najczęściej produkowane jako karpiówki bądź zakładkowe. Równie często barwione w celu urozmaicenia osiąganego efektu. Zachowują zbliżone cechy i parametry do dachówek ceramicznych, będąc jednocześnie materiałem sporo tańszym. Falista płyta włóknisto- cementowa to produkt powstały z zaczynu cementowego zbrojony włóknami, mający zastosowanie w pokryciach dachowych oraz elementach elewacyjnych budynku. Płyty podobnie jak wyżej wspomniane dachówki mogą występować w naturalnym kolorze bądź jako barwione. Wyroby z betonu Gotowych prefabrykowanych wyrobów betonowych obecnie na rynku mamy niezliczoną ilość. Nie będziemy opisywać wszystkich, bo komu chciałoby się to czytać 😛 Nadproża żelbetowe typu L-15, L-19 i L-22, to elementy służące do przekrywania otworów zarówno okiennych i drzwiowych. Wykonane z betonu klasy C20/25 lub C25/30. Rozszyfrujmy nazwę L-15, L-19 i L-22. Litera „L” oznacza kształt nadproża (powszechnie na budowie mówi się na nie „elki”) natomiast liczba oznacza wysokość nadproża wyrażona w centymetrach. W sprzedaży możemy spotkać różnego rodzaju długości belek w module co 30 cm. Bloczki betonowe M6, czyli popularne „emki”. Charakteryzują się wysoką wytrzymałością na ściskanie (ok. 15MPa). Wykorzystywane głównie do wznoszenia ścian fundamentowych, gdzie ich zadaniem jest przeniesienie wszystkich obciążeń z budynku na fundament. Handlowy wymiar bloczka M6 to 38x24x12 cm, a waga nieco przekracza 20kg. Beton komórkowy Tak jak i telefon tak też beton, może być również komórkowy 🙂 . Jest to odmiana betonu lekkiego nazywana także gazobetonem. Najczęściej produkowane z niego wyroby to oczywiście elementy murowe, choć większość producentów oferuje już gotowe systemy w skład których wchodzą również stropy, nadproża itp. Beton komórkowy powstaje poprzez wprowadzenie do mieszanki gazu, w wyniku czego w materiale powstają pory nazywane komórkami. Dzięki temu uzyskujemy większą izolacyjność cieplną niż w przypadku materiału pełnego. Zalety bloczków z betonu komórkowego 1. Bardzo dobra izolacyjność cieplna w przypadku murowania na spoiny cienkowarstwowe. 2. Materiał niepalny, odporny na działanie pleśni i grzybów. 3. Dobra paroprzepuszczalność. 4. Bardzo wdzięczny w obróbce, dlatego wielu wykonawców go preferuje. 5. Z uwagi na swoją budowę bloczki z betonu komórkowego są stosunkowo lekkie. Wady bloczków z betonu komórkowego 1. Łatwość wchłaniania wilgoci z powietrza, a więc duża nasiąkliwość. 2. Materiał kruchy przez co część bloczków na palecie zazwyczaj jest uszkodzona 3. Wolne przestrzenie w strukturze materiału obniżają jego wytrzymałość na ściskanie. Płyty gipsowo- kartonowe Obecnie chyba nikt kto wykonuje roboty wykończeniowe nie może sobie wyobrazić pracy bez tego materiału. Niewątpliwie zrewolucjonizował on prace związane z wykończeniem wnętrz. Płyty gipsowo- kartonowe to arkusze składające się z rdzenia gipsowego obustronnie zabezpieczonego tekturą. Najczęściej stosowane do zabudowy poddaszy, stawiania lekkich ścianek działowych oraz wykonywania sufitów podwieszanych, jak również jako tynk. Płyty produkowane są w równych grubościach i o różnych rozmiarach. Dodatkowo poza płytami standardowymi (GKB) dostępne również impregnowane (GKBI) przeznaczone do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności oraz ogniochronne (GKF) o podwyższonej odporności na działanie ognia. Podsumowanie Każdy materiał budowlany musi z czegoś powstać. Produktem dla wielu z nich są zaczyny, zaprawy i betony. Prawdą jest, że współczesne budownictwo to także znaczna część polimerów, ale o tym następnym razem :). Wszystkiego Budowlanego, pozdrawiam Tomek z Bibliografia: Na podstawie wiedzy własnej oraz w oparciu o: Literatura: 1. Mirosława Popek, Bożena Wapińska, Podstawy budownictwa, WSIP, Warszawa 2009. 2. Edward Szymański, Murarstwo i tynkarstwo, technologia materiały, WSIP, Warszawa 2010.

materiał który często wykorzystywano do budowy zamków